خلاصه کتاب فرم، فضا، نظم- در مورد نقطه، خط و سطح

ارائه شده توسط زهرا خانم جلائیان- زمستان 92

*(برای درک بهتر مطالب حتما باید اصل مطلب را مطالعه کنید)

نقطه

نقطه مکانی را در فضا نشان می دهد. یک نقطه مکانی را در فضا مشخص می کند. از نظر مفهومی، این مکان فاقد طول و عرض و ارتفاع می باشد. بنابراین، ایستا و متمرکز بوده و هیچ جهتی را القا نمی‌کند. نقطه به عنوان عنصری اولیه، در ساختار فرم، می تواند بیان کنندهٔ مفاهیم تقاطع دو خط, به هم رسیدن خطوط در گوشهٔ یک سطح یا حجم, مرکز یک شکل یا ناحیه باشد. اگرچه یک نقطه از نظر تئوری فاقد شکل و فرم است، اما وقتی در میدان دید قرار گیرد، وجودش محسوس خواهد شد.یک نقطه در مرکز محیط خود ایستا و پایدار است و عناصر دیگر را در پیرامون خود سازماندهی کرده و نواحی اطراف خود را تحت تاثیر قرار می دهد. وقتی نقطه از مرکز فاصله بگیرد، با محیط پیرامونش دچار تعارض می‌شود و برای رسیدن به برتری دیداری با محیط خود به رقابت می پردازد. در اینجاست که میان نقطه و محیط اطرافش، تنش دیداری پدید می آید

خط

یک نقطه ادامه میابد و تبدیل می‌شود به خط با این ویژگی ها: طول, جهت, موقعیت,

از دید مفهومی، خط طول دارد ولی عرض و ارتفاع ندارد. با توجه به این که یک نقطه به گونه ای طبیعی ایستا است، خط که خود مسیر حرکت نقطه نیز هست، برای نشان دادن دیداری جهت، حرکت و رشد، بسیار مناسب می باشد. خط، عنصر مهمی در شکل گیری یک ساختار دیداری است و به روش‌های زیر مورد استفاده قرار می گیرد: ترکیب، اتصال، مجاورت، احاطه کردن یا قطع کردن عناصر دیداری, تعریف لبه‌ها و شکل دهی به سطوح, تفکیک کنندهٔ وجوه گوناگون سطح‌ها ( مانند هاشور یا سایه زدن), تکرار ساده ای از عناصر یکسان یا مشابه، اگر به اندازهٔ کافی تداوم پیدا کند، می تواند به صورت یک خط تجلی یابد. این نوع خطوط دارای کیفیتی بافت گونه می باشند.

سطح

یک خط ادامه می یابد و تبدیل می‌شود به سطح با این ویژگی ها: طول و عرض, شکل, وجه, جهت, موقعیت,

سطح از ادامهٔ خط در جهتی به غیر از جهت امتدادش پدید می آید. از دیدگاه مفهومی، یک سطح دارای طول و عرض بوده و فاقد ارتفاع می باشد. شکل، ابتدایی‌ترین عنصر تعریف کنندهٔ یک سطح است که لبه‌های آن توسط خطوط مشخص می شود .مشخصه‌های تکمیلی سطح، شامل رنگ، وجه، نقش و بافت آن می‌باشد که بر پایداری و با دیداری آن تاثیرگذار است. در آفرینش یک ترکیب دیداری، سطح برای بیان حدود و مرزهای یک حجم به کار گرفته می شود. سطح در معماری بیان گر احجام سه بعدی در فضا می باشند. مشخصات هر سطح یعنی اندازه، شکل، بافت و هم چنین رابطه ای که این سطوح در فضا با یک دیگر برقرار می کنند، تعیین کنندهٔ کیفیت فضای محصور شده و نشان دهندهٔ ویژگی فرم‌های به وجود آمده، خواهد بود. در طراحی معمارانه، سه نوع اصلی سطوح مورد استفاده قرار می گیرد: 1.سطح بالای سقف (مانند سقف بام), 2.سطح دیوار, 3.سطح کف (مانند سطح زمین),